Beschrijving

De fabelboeken en dierenepen uit de collectie Gielen vormen één van de meest merkwaardige deelverzamelingen van de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek Antwerpen. Niet alleen de thematiek van de collectie, maar ook de wijze waarop haar verzamelaar decennialang precieuze boeken en oude drukken wist te verwerven, spreekt tot de verbeelding. Deze bijdrage belicht daarom eerst de historiek en samenstelling van deze collectie. Ze is het resultaat van een verregaande hobby van de bibliofiele huisarts Wim Gielen (1935–2010), die aanvankelijk Reynaerdiana, maar na verloop van tijd ook andere fabelboeken en verwante literatuur verzamelde. Toen hij in 2009 ziek werd, besloot hij de verzameling te schenken. De collecties Reynaerdiana, taal- en letterkunde en lokale geschiedenis werden ondergebracht in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. De Universiteitsbibliotheek Antwerpen ontfermde zich over de medische werken, de collectie theologie en kerkgeschiedenis, en de collectie fabelboeken en dierenepen, die werden ondergebracht bij de Bijzondere Collecties. Bij dit onderzoek stonden deze laatste twee thema’s centraal. Het gaat om 237 titels, goed voor 303 objecten. De overgrote meerderheid van de titels is 18de-eeuws. Vervolgens gaat deze bijdrage dieper in op één van de meest opvallende aspecten van deze fabels en dierenepen: de overvloedig aanwezige grafiek. Het gaat daarbij voornamelijk om houtsnedes enerzijds en afbeeldingen in diepdruk anderzijds. Deze grafiek wordt zowel boektechnisch (binnen vs buiten collatie) als iconografisch belicht. Bij dat laatste aspect komen een aantal werken aan bod van auteurs die frequent voorkomen in de collectie: Aesopus, Jean de la Fontaine, Christian Fürchtegott Gellert en John Gay. De resultaten van dit onderzoek wijzen vooral op de grote verscheidenheid van de fabelboeken en dierenepen van de collectie Gielen. Zo staan luxueuze exemplaren met originele illustraties naast goedkope boekjes zonder illustraties en een tussencategorie van octavo’s met soms hergebruikte afbeeldingen, al dan niet uit andere werken. Deze grafiek illustreert de fabels soms op een simplistische, dan weer op een dynamische manier, maar nagenoeg altijd wordt hetzelfde kernmoment afgebeeld.