Description

De Officina Plantiniana specialiseerde zich sinds het midden van de 17de eeuw in toenemende mate in de productie van liturgische boeken voor de Spaanse markt. In twee instructies aan zijn erfgenamen motiveerde Balthasar II Moretus waarom hij deze omslag had gemaakt. Hij adviseerde hen om de resterende voorraad van niet-liturgische boeken (de zogenaamde libri nigri of zwarte boeken) op te ruimen. In dit artikel beschrijft de auteur nauwgezet hoe de Moretussen de voorraad liquideerden. Hij kon hiervoor putten uit het bijzonder rijke archief van de Officina Plantiniana dat bewaard wordt in het Museum Plantin-Moretus te Antwerpen. Archiefonderzoek toont aan dat de Moretussen het leeuwendeel van de voorraad liquideerden aan de Brusselse boekverkoper François I Foppens. Op zijn beurt betrok Foppens zijn Antwerpse collega Hieronymus III Verdussen in de overname van de libri nigri. Eerst verkocht de Officina Plantiniana hen 150 exemplaren van de lijvige kerkgeschiedenis in 12 folianten van de Italiaanse kardinaal Caesar Baronius. Vervolgens liquideerden de Moretussen in 1677 de voorraad van 16 edities voor het bedrag van 21.000 gulden aan Foppens. In hetzelfde jaar kochten de zakenrelaties Joannes Baptista I Verdussen (Antwerpen) en Frédéric I Léonard (Parijs) kleinere delen van het zwarte fonds. Herman Demen (Keulen) paste voor het aanbod. Ten slotte kocht Foppens in 1680 de resterende voorraad libri nigri van de Officina Plantiniana voor het bedrag van 22.000 gulden. De koopsommen waren steeds af te lossen volgens overeengekomen betalingstermijnen. Binnen de 6 jaar na het overlijden van Balthasar II Moretus voltooiden zijn erfgenamen de opruiming van het zwarte fonds. In 1642 maakte het aandeel libri nigri nog 82% uit van de waarde van het volledige fonds van de Officina Plantiniana. Toen Balthasar iii Moretus in 1681 de Officina volledig overnam van zijn moeder Anna Goos, vertegenwoordigden de zwarte boeken nauwelijks 4% van het volledige fonds. Voortaan specialiseerde de Officina Plantiniana zich uitsluitend in de liturgische boeken voor de Spaanse markt.